RADOC

Vuni poemi thaj paramiča katar o Yanko

1. DUKH AJ NADEŽDIMO

Asvinja

Naj ma dosta asvinja
Te peravav m’e dženengi dukh
Sar mačho kaj rovel and-o derjavo
Sar rovav me tel-e brišind
Konik našti dikhel len

Glaso

Naj dosta baro m-o glaso
Te šundjol and-o rrugnimo la lumnijako
Sar suspino and-e furtuna
Sar aburo and-e balval
Konik našti ašunel les

Dukhum

Ma naj dosta zor and-e dukhum
Te malavav pretjiv e dušmanija
Naj ma dosta zor and-e dukhum
Te vazdav e kutula pretjiv o vurrutjipe
Konik ankerel m’o vast

Godja

O jekhutno xanrro si ’mare godja
Te das pale le gadženge kaj dukhan
M-i zoraleder sulica si plavajzo
M-o zoraleder nižako si m-e lava
Savorre si te ašunen

2. E GILI E BIARAKHLE KAMIMASKE

Šukarijo melaxnijo
Bituko lokes me merav
Štar masaka ferdi sas kai prindžaras ame
Si vuže xor amari pofta
Kana aresailjam sanas bimeretime
Adjes bešes tu tj’e rromesa
Tumenge kerdine le njamurja
De deš berša kerdo isas
Dur mandar trajin kothe
O beng o zeleno datunčara
Xal ma nasul murro dji.
Sako riat korkorro sovava
Kinojsava kana tunjaričil
Ando suno dikav tj’i faca
Azbav tj’o kovlimos gulo
Pipiv tj’o tešto paša murro
Hai revdisarav maj gindiv me
Pa kovle pulpi k’arakhen ma
haj tjire vuš avdjinale
Tj’e heroja trujal mande
Čučja šeranda phanrrunde
Korr funežime kaj čumidavas
Tj’o aburo, duxo kuč
Ivja ankerel tut and’el vas
Ser-ta mange kan’ kurrel tut
Kana del tut angali
Kan’ čalavel tut rijate
Gindisavo ma savar
Soste či volis tj’e rromes
Soste panda kames man
Kamadijo, piramnijo
Voliv tut panda buteder
Našti aresav tu kana mangav
Tu, mundrica, te dikhav
Našti ašunav kj’o glaso
And’e godji ferdi si
Rovindoj pašljovav
Asvinjasa and’o ilo
Phabuli murri nedjaždja
Intajn’o rrajo te rodav
Hodinimos dur mandar si
Šukarijo melaxnijo
Bituko lokhes me merav

3. DJABRAVOKI

Briliko o djes, e slajdale thov
And’o vabo gajrin thaj gimblin
E borogovura sa mimsale, ’aj
Avri le momutne ratura grabin

“Arakh e Djabravokostar chava
Thar dand’ren, vunzhi rrande’
Chiriklja djudjup gonisar, thaj nash
E bandersnachostar frumale!”

Lja p’o vorpalo xanrro vastal
E dushmanos manksale but rod’las
Ap hodinisajlo pash’e rukh tumtum
Thaj tordilo vrjamasa te gind’las

Thaj sar gindilas ufishlones
O Djabravok, jakh phab’rindo
Viflisardja p’o tulutno vesh
’Aj burblinas sar ’vilo

Jekh duj, jekh duj, andre, andre
Vorpali churi shnikshnak’sardjas
Mukhlja les mulo, lja o shero
Palpale galump’sardjas

“Thaj mudardjan Tu Djabravokos?
Bimaleja, dav Tut angali!
Frabutno djes! Kalu kalej!”
Losh’nes asaja avri

Briliko o djes, e slajdale thov
And’o vabo gajrin thaj gimblin
E borogovura sa mimsale, ’aj
Avri le momutne ratura grabin

4. O Yanko tolmachisardja kakale

Hajtar, prasten, kuch phralale,
Te prasten orde akana;
Ke slobozi kerdiljam
le thagarestar rumunjako;
Das baro muj
Te gadzhja vorta si.

O Del; o phuv; o kham; o tchon;
zori, haj vosh, dzhene;
Ekhetanes sharen el Totas
le mishtimaske la Moldovjako

Sarro! Phure, barile,
le Romorre - ji bakre and’e mal;
Dazhji cinorre - malade pa’ mende
amare lancurja -
O princo thaj but rumunicka.

Bare Devla! Thaj ji’l cherxa
kaj kerenas amen e vedjara
t’al Tume drazhi sa’l vlaxondar
kaj furshosajle ‘maro rrobimos!

T’aves vojako, Rroma pachvalo,
And’e kolin kaske si jilo murshano;
Ma naj rroburja!
Kol drazhi vorbi amenga avile.
Vesolo kaj pervo mothodja
“Pa kadoleste radujsavon Moldovaja;
Amari svunci altarja vortosajle
Ma naj la khangeriake kak rrobi.”
Pachiv das les kaj kerdo len mekhle.
Ke svakoske sas o Del o raj pesko
Thaj anda manushni kerdo.
Ma svako xutilajlo ande dzhuto sastruno.
Pachiv,
Pachiv das les kaj kerdo mekhle.

Kana glata astarel te pirel

Kana biandili, glata nashti phirel, ke bidikhaili dori phandel kethanes peske do punrren. Kadya dori bushol lumpunza. Pala vuni shon, e glata zumavel te vushtel ai te phirel, numa le lumpunza ankeren la. Te mukhel e glata te phirel, si o dad te shinel e dori. Anglunes, si t’arakhel golumbosko por, atoska te kerel les trivar le vastesa mashkar la glatake dui punrre, thai te phenel “por, por, por.” Pala kodo, shindi avel e dori, thai shai phirel e glata.

O RROM O CHAINIZITSKO

Domult and’e Rrusiya, sas thai nas ekh familiya kai aresle kothe ma na but vriamya pala e desrrobireya and’e Rumuniya. Ande kodo taimo sas o modo te duryaren le mai phure shaven ande’l aver thema te dikhen sar gelo-pe o trayo kothe, atunchi won sas te ambolden te phenen lenge te ala lasho sas o trayo la familiyake te shai zhan kothe. Apo. O shavo o mai phuro anda’l shtar phralende sas o Micho. O duito mai phuro phral anda li shtar sas o Tanas. Pengo dad duriardya le Tanasos weste and’o Nyamtso, thai le Michos sude and’e Chaina.

Pala ekh bersh boldyas o Tanas numa na o Micho. De kadiki but bersha sas o Micho avri ke pashalo bisterdyas les, peski familiya. Chi gele khatende, beshle ferdi ande pengo tsinorro gav and’e Rrusiya.

Yekh ges, kana beshenas and’o birto, avilo Chainizitsko. Avilo lende ai phendya “te aven baxtale phralale.” Le Rrom dikhle pe leste mirisaile. Katar avilo kado Chainizitsko kai del duma Rromanes?

“Kon san, gajeya?” pushlya o Tanas, “Thai katar aves?, Sar zhanes tu amari shib?”
“Tanas phrala” phenke, “Chi prinzhares man? Ky’o phral o Micho sim!” Savorre sa de yekh asaye. Atunchi kezdine te puchhen-pe sar wo zhanglya e Tanasosko anav? Sar halyarel e Rromani shib? Ai thodine pe te pushen lestar but pushimata pa e familiya. Atwetisardya mishto swako pushipe.
“Chaches san tu o Micho,” pendyas o Tanas, “murro chachuno phral san—numa ky’o mui—chi myazol tut; so nakhlo tusa?”
“Te beshen tele, thai phenava me tumenge. But chudato viastya si. Kana simas and’e Chaina, tradavas ande treno e Shanghayostar ka o Kantono, thai mardya aver treno. Baro phagimos sas, but zhene mule. Vi me pashtya mulem. Phage me dui wast, m’e prashava, thai sa shindi sas e fatsa murri, ta chi prinzharesa la. Line man and’e spitala kai e medikarya zumadine te sastyaren man; lashyarde m’e kokala, thai dine man nevi fatsa. Numa, chi zhangle ke chi simas Chainizitsko—nashti dikhle murro chachuno mui—apa dine man nevi Chainizitsko fatsa. Akana halyares anda soste myazo’ me Chainizitsos.”

APPLE PIE AND COFFEE

Ekh Rrom sas kai pe pervonya vriamate areslo ande Amerika. Nashti delas duma yekh yekhutno swato englishitska. Dikhlyas ekhe amerikanone Rromes and'e wulitsa thai pushlya lestar "Rroma, nevorres areslem ande kado them 'ai nashti worbiv yekh swato gazhikanes; merav me bokhatar. Sikyer mange dui-trin swatulya te shai pushav waresoske te xav." O aver Rrom phendya "wushoro; and'o restarant, kana e gazhi pushel tutar so manges tuke te xas, phen lake "apple pie and coffee."

Gelo o Rrom and' ekh hoteli thai beshlya la siniyate. Avili gazhi thai pushlya le Rromestar "What can I bring you today?" Phendya wo "abbel-bai-an-gaffi". Andya les o xabe.

De trin kurke 'boldo o Rom le restarantoste 'ai swako ges pushlya sa godole xaimaske. Strazo vurritsisaila les kodole xaimatansa 'ai manglya aver-fialutni prama. Arakhlya mai ekh data e Rromes kai sikyerdyas les e swatulya. "Roma, rrujiv tutar, sikyer ma aver wareso soske te pushav; pharikano si swako ges te xav ma sa godo xabe."

"Mirno phrala, ferdi si akana te phenes "please bring me tea and toast.""Nayis, nayis phrala" phendya o Rrom, 'ai mukhlo. O aver ges wo gelo ande o restarant thai avili e gazhi. "Hello again" phendya e rakli, "What can I bring you this morning? Same thing?"
"Blizz brenk-mi-dee-an'-doas" phendya.

"You got it, honey" dya les anglal, "will that be white bread or brown?"

"Abbel-bai-an-gaffi", phendya o chorro Rrom.

O RROM KAJ CHI PHENDJAS KHANCHI

Sas vaj nas ekh Rrom anda le thema kaj tradino la Amerikate lesko barvalipe te rodel. But bersh nakhlo ande kodo them, thaj ande kodja vriamja vo avilo barvalo Rrom.

Areslo o ges kana sas te amboldel khere. Maj phuro sas, thaj but parruvajlo pesko muj ke sas les akana shor thaj mustaca; vi sas peske gada but maj shukar kodolendar kaj phiradja kana domult mekhlja palal peska familija.

Kodja familija sas len birto. Fajlja-les ke lasho avel te ala mirisardja peska da aj peska phenja thaj peske trine phralen - gadja sas ke kana areslo e vudareste, vo chi phendjas lenge kon sas. Manglja te miril len.

Leski dej phuterdja o vudar thaj pushlja lestar te del andre. Angerdjas les ekha sinijate thaj, kana dikhlja ke barvalo manush sas, rrujisardja les te beshel. Chi prinzherdja ke lako vorta shavo sas.

Andjas leske xabe thaj mol thaj duhano, thaj voj vi akhardja laka sha te maladjol kadale barvale strejinon. O rrom, te sikjerel-pe avri, ljas ekh burnek love leska posechatar. Vorta, manglja te del sa kakale love leska familijake, numa chi phendja khanchi. Manglja ferdi te miril len.

Rjate, kana sovelas ande o birto, lokorres cirde-pe vi leski dej vi leski phej leska sobate. And'o vast ankerdja choxano-manglja te mudarel les te chorel le love. Jekh, duj, trivar mardja les zorasa p'o shero, zhi-ka mulo.

Kana s'ol-duj dikhle ke mulo sas, chordine leske love thaj nashle asajindoj.

De dimnjac, puchle penge so te kerel e truposa. Numa anglunes, sas te nangjaren e posecha. Kana dikhle ande o bufari e strejinosko, sa de jekh avilo la dake ke mudardja peske chachune shaves! Te merav te xoxavav.